Η ώρα της απλής αναλογικής

Στην Ελλάδα οι απόψεις για το εκλογικό σύστημα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Σ’ αυτές που υπερασπίζονται την απλή αναλογική και σ’ αυτές που έχουν μόνο σκοπό την επιβίωση της υπάρχουσας εξουσίας. Είναι δύο λογικές με διαφορετικές βέβαια αφετηρίες, με αντιδιαμετρικούς στόχους και σκοπούς. Και ίσως στην σημερινή συγκυρία να οριοθετεί το ζήτημα αυτό την συντηρητική και παροχημένη ιδεολογία από την προοδευτική και ανθρωπιστική πρόταση.
Εκείνο που γίνεται πάντως στην χώρα μας είναι το να αλλάζουν οι εκλογικοί νόμοι σε κάθε κυβερνητική θητεία. Σκέπτεται η Ν.Δ. ή το ΠΑΣΟΚ τι τους συμφέρει και ψηφίζουν ανάλογα νέους νόμους. Η μόνες σταθερές παράμετροι είναι η κομματική ιδιοτέλεια και η «ανάγκη ισχυρών κυβερνήσεων». Και αυτό καμία σχέση δεν έχει με το τι λένε προεκλογικά. Κάθε φορά επανεκτιμούν. Κορυφαίο παράδειγμα το ΠΑΣΟΚ που μέχρι το ’81 φώναζε για απλή αναλογική και όταν εκλέχθηκε ψήφισε εκλογικό νόμο που έδινε αυτοδυναμία με 42 – 43%. Θυμόμαστε όλοι την απόπειρα να μας… τρελάνουν. Ισχυρίζονταν ότι η απλή αναλογική πρέπει πρωτίστως να διασφαλίζει αυτοδυναμίες και κυβερνησιμότητες χωρίς συνεργασίες.
Υπάρχει λοιπόν ο μύθος της ισχυρής κυβέρνησης και της αναποτελεσματικότητας των συνεργασιών. Μόνο που αυτό το παραμύθι δεν εξηγεί γιατί όλες αυτές η δήθεν ισχυρές κυβερνήσεις έχουν φτάσει τη χώρα σ’ αυτό το χάλι. Γιατί δεν ελήφθησαν αποφάσεις για την διαφάνεια, για την Δημόσια Διοίκηση, για την Υγεία, για τα δάση, για την παιδία, για την Ολυμπιακή, για τον ΟΣΕ, για το περιβάλλον, για την αυτοδιοίκηση, για την εγκατάλελλημένη περιφέρεια. Παρά τις διαρκείς προεκλογικές υποσχέσεις τα κοινωνικά προβλήματα μένουν ανέγγιχτα. Μόνο κάτι «μεγάλες μεταρρυθμίσεις» τύπο ασφαλιστικού, τύπου εκποίησης λιμανιών – ΔΕΗ – ΟΤΕ, τύπου ΣΔΙΤ κ.λ.π. βγαίνουν στο προσκήνιο, που απλώς καταφέρνουν να χειροτερεύουν τα πράγματα και να ικανοποιούν επιθυμίες φιλικών μεγαλοεταιρειών.
Οι «ισχυρές» κυβερνήσεις λοιπόν ευθύνονται για την καθυστέρησή μας. Οι συνεργασίες όταν βασίζονται σε προγραμματικές συμφωνίες έχουν αποτέλεσμα γιατί είναι ανακοινώσιμες και έχουν το στοιχείο του ελέγχου. Αν δεν υλοποιούνται τα συμφωνηθέντα φυσικά και κλονίζονται αυτές οι κυβερνήσεις. Αλλά αλήθεια σ’ αυτήν την περίπτωση τι φταίει; Ο χαρακτήρας της κυβέρνησης ή η ασυνέπεια του ισχυρότερου; Και επειδή κάποιοι φέρνουν παράδειγμα τις επανειλλημένες εκλογές στην Ιταλία, ξεχνούν ότι εκεί λόγω των συνεργασιών προχώρησε ένα πρωτοποριακό κοινωνικό σύστημα στην αυτοδιοίκηση, στην υγεία, στη διαφάνεια, στον σχεδιασμό της ανάπτυξης κ.λ.π. Και μην ξεχνάμε ότι στην Ισπανία, στην Γερμανία και σε όλες σχεδόν της βορειοευρωπαϊκές χώρες μια χαρά είναι η κυβερνήσεις συνεργασίας χωρίς κανένα πρόβλημα.
Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι αυτή η ιστορία με την ανάγκη «ισχυρών κυβερνήσεων» είναι μια αστεία δικαιολογία. Θέλουν απλά να κυβερνούν χωρίς έλεγχο. Θέλουν να διασφαλίζουν το ραχάτι, την απραξία και το αλληλοβόλεμά τους, χωρίς ενοχλήσεις και ανασφάλειες.
Βεβαίως εκτός αυτών υπάρχει και το πρώτιστο ζήτημα δημοκρατίας: Γιατί η ψήφος στο μικρότερο κόμμα να ζυγίζει λιγότερο από αυτή του μεγαλύτερου; Τι έχει δηλαδή ο ψηφοφόρος των οικολόγων (π.χ.) και μετρά λιγότερο; Δεν είναι ευθέως αντιδημοκρατικό αφού καταστρατηγεί την ισότητα των πολιτών και άρα αντισυνταγματικό; Βεβαίως οι «Συνταγματολόγοι» του δικομματισμού (Βενιζέλος, Παυλόπουλος κ.λ.π.) κάνουν «γαργάρα» κάτι τέτοιες θεμελιώδεις αρχές που διδάσκουν, αφού βάζουν πρώτο το κομματικό τους συμφέρον.
Η απλή αναλογική είναι λοιπόν και απαραίτητη για να παραχθεί κοινωνικό κυβερνητικό έργο αλλά και δίκαιη αφού εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών. Είναι ώριμο πλέον ζήτημα για θεσμική κατοχύρωση. Η όποια κυβερνητική εμπλοκή της αριστεράς στο μέλλον πρέπει (και δεν γίνεται αλλιώς) να θέτει πρώτη προϋπόθεση την θέσπισή της. Οι συνέπειες θα είναι θετικές, σημαντικότατες και θα προσδιορίζουν μια νέα εποχή. Μακάρι αυτή η εποχή πάντως να μην είναι μακριά.

09 – 04 – 2008